Wszystko o filtrach

Opisy dotyczą tylko podstawowych kategorii filtrów: filtry konwersyjne do koloru, filtry specjalistyczne do koloru, filtry do cz-b., filtry odcinające ultrafiolet i filtry szare (ND).
Nie opisałem filtrów efektowych, specjalistycznych filtrów do fotografii w podczerwieni i ultrafiolecie, wąskopasmowych filtrów do fotografii naukowej, oraz filtrów dziwnych (taki np. Enhancing Filter, ze szkła neodymowego, który ma to do siebie, że wzmacnia nasycenie czerwieni i zieleni, inne kolory w zasadzie zostawiając w spokoju).

Filtry konwersyjne do koloru

80A umożliwia robienie zdjęć przy świetle żarowym (halogenowym) na filmie do światła dziennego
85B odwrotnie: przy świetle dziennym na filmie barwnym do światła żarowego.
Założenie folii 80A na lampy żarowe daje oświetlenie studia światłem dziennym (5500K).
Założenie 85B na flesz elektroniczny daje błysk o temperaturze barwowej światła żarowego (3200K) - pożyteczne przy pracy we wnętrzach oświetlonych światłem żarowym na filmie do światła żarowego.
Pozostałe służą do mniej lub bardziej delikatnych przesunięć temperatury barwy światła w górę (w kierunku bardziej niebieskim) lub w dół (w kierunku bardziej żółtopomarańczowym). Pożyteczne do przesunięć ogólnego tonu barwnego sceny fotografowanej na slajdach lub do korekcji koloru światła dziennego wcześnie rano lub późnym popołudniem.
Żelatynowe filtry konwersyjne mogą służyć jako ostatnia szansa uratowania ważnych slajdów zrujnowanych zafarbem, lub przez pomylenie filmu do światła żarowego z filmem do światła dziennego - należy oprawić w ramkę razem ze slajdem stosowny przycięty filtr żelatynowy, korekcja temperatury barwowej będzie w projekcji.
80A (niebieski) 3200?>5500K +2 działki przysłony
80B (pomarańczowy) 5500?>3400K +1 2/3
80C (niebieski) 3800?>5500K +1
80D (niebieski) 4200?>5500K +1/2
81 (żółtawy) 3300?>3200K +1/3
81A (żółtawy) 3400?>3200K +1/3
81B (żółtawy) 3500?>3200K +1/3
81C (żółtawy) 3600?>3200K +1/3
81D (żółtawy) 3700?>3200K +2/3
81EF (żółtawy) 3850?>3200K +2/3
82 (niebieskawy) 3100?>3200K +1/3
82A (niebieskawy) 3000?>3200K +1/3
82B (niebieskawy) 2900?>3200K +2/3
82C (niebieskawy) 2800?>3200K +2/3
85 (pomarańczowy) 5500?>3400K +2/3
85B (pomarańczowy) 5500?>3200K +2/3
85C (pomarańczowy) 5500?>3800K +1/3

Specjalistyczne filtry do koloru:

FL-D do zdjęć przy oświetleniu świetlówkami na filmie do światła dziennego
FL-B do zdjęć przy oświetleniu świetlówkami na filmie do światła żarowego
FL-W do zdjęć przy oświetleniu świetlówkami ciepło-białymi, na filmie do światła dziennego
Lepsi producenci maja więcej niż jeden typ filtrów FL-D i FL-B, zbalansowanych na oświetlenie świetlówkami światła dziennego, (5700K), zimno-białymi, (4300K) lub ciepło-białymi, (3600K)
FL57D 5700?>5500K +2/3 działki przysłony
FL43D 4300?>5500K +1
FL36D 3600?>5500K +1 2/3 (FL36D czasem zwany jest FL-W)
FL57B 5700?>3200K +1 1/3 działki przysłony
FL43B 4300?>3200K +1
FL36B 3600?>3200K +2/3

Bardzo rzadkie specjalistyczne filtry do koloru:

HPS-D do zdjęć przy oświetleniu lampami sodowymi (to te jaskrawo pomarańczowe lampy uliczne) na filmie do światła dziennego
HPS-B do zdjęć przy oświetleniu lampami sodowymi na filmie do światła żarowego
MV-D do zdjęć przy oświetleniu rtęciówkami na filmie do światła dziennego
MV-B do zdjęć przy oświetleniu rtęciówkami na filmie do światła żarowego
Te filtry pomagają tylko częściowo, bo światło sodowe jest prawie monochromatyczne (żółtopomarańczowe), a światło rtęciówek ma bardzo silne linie widma w zieleni i fiolecie, trudne do wygaszenia filtrami. Przy jednym i drugim rodzaju lamp nie należy się spodziewać prawidłowego zrównoważenia kolorów - filtry czy nie filtry. Można niemniej osiągnąć ciekawe i niekonwencjonalne efekty barwne.

Filtry do fotografii czarno-białej

Wszystkie oznaczenia wg systemu oznaczania filtrów Kodak Wratten - rożni producenci mogą mieć inne, ale zawsze można je ustalić przez powołanie się na taki sam filtr Wratten.
3 Jasnożółty. Blokuje nadmierny niebieski w cz.b. fotogrametrii lotniczej.
8 Żółty. Przyciemnia niebieski.
9 Ciemnożółty. Przyciemnia niebieski bardziej niż #8.
11 Żółtozielony. Czarno-biały film panchromatyczny używany z tym filtrem przy świetle dziennym ma ten sam zakres czułości co ludzkie oko przy świetle żarowym
12 Ciemnożółty. Całkowicie blokuje niebieski (minus-niebieski). Używany do wyciągów barwnych w zestawach trzech filtrów: #12 (minus-niebieski) #32 (minus-zielony) #44A (minus-czerwony)
15 Ciemnożółty. Dramatycznie przyciemnia niebieskie niebo w czarno-białej fotografii krajobrazowej
16 Żółtopomarańczowy. Przyciemnia niebo jeszcze dramatyczniej niż #15
21 Pomarańczowy. Zwiększa kontrast, blokuje niebieski i niebieskozielony
22 Ciemnopomarańczowy. Zwiększa kontrast, większa blokada koloru zielonego niż #21
23 Jasnoczerwony
23A Czerwony. Zwiększa kontrast, zwłaszcza w cz.b fotografii architektury
25 Czerwony. Używany do przygotowania wyciągów barwnych do druku trójbarwnego i w fotografii w podczerwieni.
26 Czerwony. Używany do oglądania obrazów pseudostereoskopowych (anaglifów) jako filtr na jedno oko (kiedy drugie jest przesłonięte filtrem zielonym #55)
29 Ciemnoczerwony. Używany do przygotowania wyciągów barwnych do druku trójbarwnego wraz z filtrami #47 i #61
32 Purpurowy (magneta). Całkowicie blokuje zielony (minus-zielony). Używany do wyciągów barwnych wraz z filtrami #12 (minus-niebieski) i #44A (minus czerwony)
34A Fioletowy. Zatrzymuje zielony, przepuszcza niebieski (minus-zielony, plus niebieski). Używany do specjalistycznych wyciągów barwnych (w druku wielokolorowym, np. przy reprodukcji poligraficznej dzieł sztuki metodami druku więcej niż czterokolorowego)
38A Niebieski. Zatrzymuje zielony, czerwony i częściowo ultrafiolet
44 Jasnoniebiesko-zielony. Zatrzymuje czerwony i ultrafiolet.
44A Niebieskozielony. Zatrzymuje czerwony (minus-czerwony). Używany do wyciągów barwnych razem z filtrami #12 (minus-niebieski) i #32 (minus-czerwony)
47 Niebieski. Używany do przygotowania wyciągów do druku trójbarwnego razem z filtrami #29 i #61
47A Jasnoniebieski. Do specjalistycznych zastosowań medycznych (wzbudzanie fluorescencji barwników)
47B Ciemnoniebieski. Używany do przygotowania wyciągów barwnych do druku trójbarwnego.
58 Zielony. Używany do przygotowania wyciągów barwnych do druku trójbarwnego.
61 Ciemnozielony. Używany do przygotowania wyciągów barwnych do druku trójbarwnego razem z filtrami #29 i #47.
87, 87C, 89B Nieprzezroczyste dla światła widzialnego, przepuszczają podczerwień w różnych zakresach Do fotografii czarno-białej w podczerwieni
90 Ciemnopomarańczowo-szary. Oglądanie sceny barwnej przez ten filtr pozwala ocenić w przybliżeniu efekt zdjęć czarno-białych.
92 Czerwony
98 Niebieski. Równoważnik filtrów #47B+#2B
99 Zielony. Równoważnik filtrów #61+#16
102 Żółtozielony. Do zmiany czułości widmowej elementów fotoczułych w zastosowaniach naukowych.
106 Ciemnożółty. Do zmiany czułości widmowej elementów fotoczułych w zastosowaniach naukowych.

Filtry odcinające ultrafiolet

1A (czasem oznaczany także jako Skylight, Skylight 1A, albo Haze 1A) odcina 84%, max absorpcja UV w paśmie 535 nm
1B (Skylight 1B, Haze 1B) 82% w paśmie 525nm
2A, 2B, 2C, 2E absorbują ultrafiolet w paśmie 400 nm, (19 - 100%) ale są lekko żółte - jest możliwość wprowadzenia dodatkowego zafarbu przy zdjęciach barwnych. Służą do kasowania UV w wysokich górach lub np. przy lotach stratosferycznym balonem, ale mogą wymagać dodatkowej korekcji koloru innymi filtrami!

Filtry szare (neutral density, ND)

Zmniejszają natężenie światła, nie zmieniają równowagi barw
ND 0.1 przepuszczalność 80%, ekspozycja x1.25 czyli +1/3 działki przysłony
ND 0.2 63% x 1.5 +2/3
ND 0.3 50% x 2 +1
ND 0.4 40% x 2.5 +1 1/3
ND 0.5 32% x 3 +1 2/3
ND 0.6 25% x 4 +2
ND 0.7 20% x 5 +2 2/3
ND 0.8 16% x 6 +2 2/3
ND 0.9 13% x 8 +3
ND 1.0 10% x 10 +3 2/3
ND 2.0 1% x 100 +6 2/3
ND 3.0 0.1% x 1000 +10
ND 4.0 0.01% x 10000 +13 2/3
Filtr ND 4.0 (ciemniejszy niż okulary spawalnicze) zmieni ekspozycje 1/1000 s przy danej przysłonie na 10s, a 1/30s na 333s (ponad pięć i pół minuty). Fotografowanie ruchliwej ulicy z czasem naświetlania piec i pół minuty da efekt ulicy całkowicie pustej, bo elementy ruchome (pojazdy i przechodnie) nie zarejestrują się na filmie. Z filtrem ND 3.0 albo 4.0 można sobie sprawdzać eksperymentalnie co mogły, a czego nie mogły uchwycić aparaty praojców fotografii, używających płyt fotograficznych o bardzo niewielkiej czułości, które wymagały wielominutowych czasów naświetlania.

Stary Wiarus